Και ενώ οι αρχαίοι ημών πρόγονοι έστηναν τρόπαιο στην Λευκίμμη το 453 π.Χ., μερικές χιλιετηρίδες μετά και εν έτη 2008, οι νυν τοπικοί μας άρχοντες προσπαθούν να την μετατρέψουν σε μια ανεξέλικτη χωματερή ολόκληρης της Κέρκυρας.
Δεν είναι τυχαίο το γεγονός το ότι βρέθηκαν αρχαία στο χώρο κατασκευής του ΧΥΤΑ. Στη Λευκίμμη (Aλέφκιμμο) η ιστορία ξεκινά από πολύ παλιά. Oι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι κατά την Παλαιολιθική και τη Nεολιθική Eποχή οικισμοί είχαν αναπτυχθεί στον Aρκουδήλα, τον Mπόρο (κοντά στο Nεοχώρι) και τη Mπούκαρη. Tην εποχή εκείνη η θάλασσα από το Γαρδίκι μέχρι τiς Bιταλάδες, έφτανε στο ύψος του σημερινού κεντρικού δρόμου.
Το τοπωνύμιο "Λευκίμνη" πρωτοεμφανίζεται σε ιστορικά κείμενα από τον Θουκυδίδη στην "Ιστορία" του αναφορικά με την νίκη των Κερκυραίων κατά των Κορινθίων σε ναυμαχία ανοιχτά της Λευκίμμης στα 435 π.Χ. Μετά την νίκη τους αυτή, οι νικητές Κερκυραίοι, Ζακύνθιοι και Αθηναίοι έστησαν τρόπαιο σε σημείο της Λευκίμμης που δεν έχει ανακαλύψει η αρχαιολογική σκαπάνη.
Γράφει λοιπόν ο Θουκυδίδης σχετικά με τη νίκη των Κερκυραίων στην παρά τα Σύβοτα ναυμαχία επί των Κορινθίων στο βιβλίο Α΄ παρ. 30 «… επί τη Λευκίμμη της Κερκυραίας τρόπαιον στήσαντες επί τη Λευκίμμη της Κερκυραίας ακρωτηρίω …» και στη συνέχεια «… αντεστρατοπεδεύσατο δε και οι Κερκυραίοι επί τη Λευκίμμη ναυσί και πεζώ», ακόμη παρ. 47 «επί δε τη Λευκίμμη αυτοί τω ακρωτηρίω ο πεζός ην και Ζακυνθίων χίλιοι οπλίται …» και παρ.51 «τοις δε Κερκυραίοις στρατοπεδευμένοις επί τη Λευκίμμη …» για δε τους Πελοποννήσιους στο βιβλίο Γ΄ παρ. 79 « επί δε την Λευκίμνην το ακρωτήριο αποβάντες επόρθουν τους αγρούς».
Από την στρατηγική θέση της περιοχής, τα τρία ποτάμια, την ήπια πρόσβαση προς την παραλία, την ευφορία της περιοχής αλλά και του σημείου που στρατοπέδευσαν οι νικητές, εύλογα εικάζεται ότι ήδη η περιοχή όχι μόνο εκατοικείτο αλλά υπήρχε κάποιος συγκροτημένος οικισμός. Δεν υπάρχουν αρχαιολογικά ευρήματα που να το επιβεβαιώνουν. Το μοναδικό αρχαιολογικό εύρημα από την περιοχή ανήκει στον 2ο μ.Χ. αιώνα και πρόκειται για ένα κεφάλι της Αφροδίτης που αποκαλύφθηκε το 1974 στους Αγίους Θεόδωρους. Τμήματα αγγείων, κτερίσματα και ταφικά ευρήματα κατά καιρούς έχουν ανευρεθεί χωρίς καμία όμως αξιολόγηση. Πρόσφατα από τις υπηρεσίες του Υπ. Πολιτισμού έχει αποφασιστεί ή έρευνα και η ανασκαφή σε σημεία που έχουν κατά καιρούς ανασυρθεί θραύσματα αγγείων.
Η αναφορά ως τοπωνύμιο στην "Λεύκιμμα" συνεχίζεται κατά τους Ελληνιστικούς χρόνους από τον Πτολεμαίο και τον Στράβωνα. Ο Στράβωνας στα Γεωγραφικά αναφέρει την περιοχή με το Δωρικό τύπο «Λεύκιμμαν». Αναφέρει για τα νησιά Σύβοτα «κατά δε το εώον άκρον της Κερκυραίας την Λεύκιμμαν κείμεναι» (μετ.: ακριβώς απέναντι του ακρωτηρίου Λευκίμμη, το όποίο είναι το ανατολικό άκρο της Κέρκυρας). Μιλάει φυσικά για το Αλωνάκι. Ο Πτολεμαίος αναφέρει την περιοχή με το όνομα «τα Λεύκιμμα».
Η παρακμή του νησιού για αρκετούς αιώνες κατά την διάρκεια της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, όντας στα σύνορα ανατολικής και δυτικής και στο πέρασμα όλων των βόρειων φύλων συνεχίστηκε μέχρι και την περίοδο ανάπτυξης των ιταλικών πόλεων, την περίοδο των Σταυροφοριών και ύστερα.
Από το 13ο αιώνα που εμφανίζονται και πάλι τα ίχνη της Λευκίμμης μέσα από την λειτουργία των Αλυκών και για μερικούς αιώνες που η καλλιέργεια του αλατιού ήταν προσοδοφόρα για την "Γαληνοτάτη", η Λευκίμμη γνώρισε περίοδο ακμής, ακολουθώντας όμως την τύχη της υπαίθρου σε κάθε εκστρατεία των Τούρκων.
Οι Ανδηγαυοί ονομάζουν Leuchima, Λεύκιμος, την περιοχή από το ποτάμι της Μεσογγής και κάτω και την ορίζουν σαν μία βαϊλαρχία.
Στους χάρτες του 1564 και 1571 το όνομα casali LEYCHIMME, με κεφαλαία και μικρά γράμματα αντίστοιχα, καταγράφεται η περιοχή γύρω από της πηγές του ποταμιού μεταξύ των σημερινών οικισμών Ποτάμι - Παλαιοχώρι.
Τα χρόνια της Βενετοκρατίας γενικά με του όνομα Alefkimo διευρύνεται η περιοχή καθώς αναφέρεται στην ευρύτερη περιοχή από τον Άϊ Μαθιά και το κάστρο του Γαρδικιού και κάτω (χάρτης του 1682).
Ο Μελέτιος Αθηνών ο Γεωγράφος περί τα τέλη του 17ου αιώνα αναφέρει την περιοχή με το όνομα «Λεύκιμμα Άκρα, κοινώς Λεύκη»
Στα τέλη του 18ου αιώνα αρχές 19ου οι Νοτάριοι της εποχής ονομάζουν την περιοχή «πραχτορία του Αλεύχιμου» ή «Αλεύχι» Ο Ιωσήφ Παρτς ονομάζει αυτή την περιοχή Λευκίμνη και Λεύκι και την διακρίνει στην Άνω Λευκίμνη (Γαρδίκι, πεδιάδα Κορισίων, Πρινίλας, Χλωμός, Κορακάδες, Κουσπάδες, Μπούκαρη, Νεοχώρ,ι Βασιλάτικα, Έγριπος, Ρουμανάδες, Αργυράδες και Μαραθιάς) και Κάτω Λευκίμνη (Αναπλάδες, Ριγκλάδες, Άϊ Θεόδωρος Ποτάμι, Μελικιά, Σπαρτερό, Δραγωτινά, Κρητικά, Βιτουλάδα, Νεοχώρι, Βαστάτικα). Πολλοί από τους σημερινούς οικισμούς εμφανίζονται τόσο στα Νοταριακά κείμενα, όσο και σε χάρτες από τον 16ο αιώνα ως οικισμοί της Λευκίμμης. Πολλά επίσης επίθετα από τα σημερινά διαδεδομένα της Λευκίμμης, αποδεδειγμένα υπήρχαν πριν από τον 16ο αιώνα. Στην εργασία του Χαρ. Κόλλα "Χώρος και πληθυσμός της Κέρκυρας του 17ου αιώνα" σημειώνεται ότι από τα 157 διαφορετικά επίθετα που συναντιόνται στις Νοταριακές πράξεις της περιόδου 1675 - 1684, τα 59 διατηρούντο τουλάχιστον μέχρι το 1986.
Ιστορικά η περιοχή Λευκίμμης ακολουθεί την ιστορία του νησιού. Από τους Πελοποννησιακούς πολέμους και τα δύσκολα χρόνια που ακολούθησαν πέρασε το έτος 229 π.Χ. στους Ρωμαίους και αργότερα στο Ανατολικό Ρωμαϊκό κράτος. Το έτος 733 τελεί υπό την κυριαρχία των Βυζαντινών έως το έτος1204 που περιέρχεται στην πρώτη και σύντομη κυριαρχία των Βενετών, 1205 -1214. Στη συνέχεια και για περίπου μισό αιώνα βρίσκεται υπό την κυριαρχία του Δεσποτάτου της Ηπείρου και κατόπιν, 1267 -1386, ζει τη μισαλλόδοξη και πιεστική κυριαρχίας των Ανδηγαυών. Από το έτος 1386 έως βρίσκεται «υπό τη σκέπη» της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας του Αγίου Μάρκου, και συνδέεται μαζί με τις άλλες κατακτήσεις της. Ιστορικά η μακρόχρονη αυτή περίοδος που κράτησε έως 1797 οπότε περνάει στην κατοχή των Δημοκρατικών Γάλλων παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Για λίγο δοκιμάζεται από τη ρωσοτουρκική κατοχή και μετά το 1807 περιέρχεται στους Αυτοκρατορικούς Γάλλους. Η τελευταία περίοδος πριν την ένωση με την είναι αυτή της Αγγλικής προστασίας (1814 -1864).
Σχετικά άρθρα:
Ανασκαφική έρευνα στο ΧΥΤΑ Νότου
Διακοπή εργασιών στο ΧΥΤΑ Νότου
Βρέθηκαν αρχαία στον χώρο κατασκευής του ΧΥΤΑ Λευκίμμης
Δεν είναι τυχαίο το γεγονός το ότι βρέθηκαν αρχαία στο χώρο κατασκευής του ΧΥΤΑ. Στη Λευκίμμη (Aλέφκιμμο) η ιστορία ξεκινά από πολύ παλιά. Oι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι κατά την Παλαιολιθική και τη Nεολιθική Eποχή οικισμοί είχαν αναπτυχθεί στον Aρκουδήλα, τον Mπόρο (κοντά στο Nεοχώρι) και τη Mπούκαρη. Tην εποχή εκείνη η θάλασσα από το Γαρδίκι μέχρι τiς Bιταλάδες, έφτανε στο ύψος του σημερινού κεντρικού δρόμου.
Το τοπωνύμιο "Λευκίμνη" πρωτοεμφανίζεται σε ιστορικά κείμενα από τον Θουκυδίδη στην "Ιστορία" του αναφορικά με την νίκη των Κερκυραίων κατά των Κορινθίων σε ναυμαχία ανοιχτά της Λευκίμμης στα 435 π.Χ. Μετά την νίκη τους αυτή, οι νικητές Κερκυραίοι, Ζακύνθιοι και Αθηναίοι έστησαν τρόπαιο σε σημείο της Λευκίμμης που δεν έχει ανακαλύψει η αρχαιολογική σκαπάνη.
Γράφει λοιπόν ο Θουκυδίδης σχετικά με τη νίκη των Κερκυραίων στην παρά τα Σύβοτα ναυμαχία επί των Κορινθίων στο βιβλίο Α΄ παρ. 30 «… επί τη Λευκίμμη της Κερκυραίας τρόπαιον στήσαντες επί τη Λευκίμμη της Κερκυραίας ακρωτηρίω …» και στη συνέχεια «… αντεστρατοπεδεύσατο δε και οι Κερκυραίοι επί τη Λευκίμμη ναυσί και πεζώ», ακόμη παρ. 47 «επί δε τη Λευκίμμη αυτοί τω ακρωτηρίω ο πεζός ην και Ζακυνθίων χίλιοι οπλίται …» και παρ.51 «τοις δε Κερκυραίοις στρατοπεδευμένοις επί τη Λευκίμμη …» για δε τους Πελοποννήσιους στο βιβλίο Γ΄ παρ. 79 « επί δε την Λευκίμνην το ακρωτήριο αποβάντες επόρθουν τους αγρούς».
Από την στρατηγική θέση της περιοχής, τα τρία ποτάμια, την ήπια πρόσβαση προς την παραλία, την ευφορία της περιοχής αλλά και του σημείου που στρατοπέδευσαν οι νικητές, εύλογα εικάζεται ότι ήδη η περιοχή όχι μόνο εκατοικείτο αλλά υπήρχε κάποιος συγκροτημένος οικισμός. Δεν υπάρχουν αρχαιολογικά ευρήματα που να το επιβεβαιώνουν. Το μοναδικό αρχαιολογικό εύρημα από την περιοχή ανήκει στον 2ο μ.Χ. αιώνα και πρόκειται για ένα κεφάλι της Αφροδίτης που αποκαλύφθηκε το 1974 στους Αγίους Θεόδωρους. Τμήματα αγγείων, κτερίσματα και ταφικά ευρήματα κατά καιρούς έχουν ανευρεθεί χωρίς καμία όμως αξιολόγηση. Πρόσφατα από τις υπηρεσίες του Υπ. Πολιτισμού έχει αποφασιστεί ή έρευνα και η ανασκαφή σε σημεία που έχουν κατά καιρούς ανασυρθεί θραύσματα αγγείων.
Η αναφορά ως τοπωνύμιο στην "Λεύκιμμα" συνεχίζεται κατά τους Ελληνιστικούς χρόνους από τον Πτολεμαίο και τον Στράβωνα. Ο Στράβωνας στα Γεωγραφικά αναφέρει την περιοχή με το Δωρικό τύπο «Λεύκιμμαν». Αναφέρει για τα νησιά Σύβοτα «κατά δε το εώον άκρον της Κερκυραίας την Λεύκιμμαν κείμεναι» (μετ.: ακριβώς απέναντι του ακρωτηρίου Λευκίμμη, το όποίο είναι το ανατολικό άκρο της Κέρκυρας). Μιλάει φυσικά για το Αλωνάκι. Ο Πτολεμαίος αναφέρει την περιοχή με το όνομα «τα Λεύκιμμα».
Η παρακμή του νησιού για αρκετούς αιώνες κατά την διάρκεια της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, όντας στα σύνορα ανατολικής και δυτικής και στο πέρασμα όλων των βόρειων φύλων συνεχίστηκε μέχρι και την περίοδο ανάπτυξης των ιταλικών πόλεων, την περίοδο των Σταυροφοριών και ύστερα.
Από το 13ο αιώνα που εμφανίζονται και πάλι τα ίχνη της Λευκίμμης μέσα από την λειτουργία των Αλυκών και για μερικούς αιώνες που η καλλιέργεια του αλατιού ήταν προσοδοφόρα για την "Γαληνοτάτη", η Λευκίμμη γνώρισε περίοδο ακμής, ακολουθώντας όμως την τύχη της υπαίθρου σε κάθε εκστρατεία των Τούρκων.
Οι Ανδηγαυοί ονομάζουν Leuchima, Λεύκιμος, την περιοχή από το ποτάμι της Μεσογγής και κάτω και την ορίζουν σαν μία βαϊλαρχία.
Στους χάρτες του 1564 και 1571 το όνομα casali LEYCHIMME, με κεφαλαία και μικρά γράμματα αντίστοιχα, καταγράφεται η περιοχή γύρω από της πηγές του ποταμιού μεταξύ των σημερινών οικισμών Ποτάμι - Παλαιοχώρι.
Τα χρόνια της Βενετοκρατίας γενικά με του όνομα Alefkimo διευρύνεται η περιοχή καθώς αναφέρεται στην ευρύτερη περιοχή από τον Άϊ Μαθιά και το κάστρο του Γαρδικιού και κάτω (χάρτης του 1682).
Ο Μελέτιος Αθηνών ο Γεωγράφος περί τα τέλη του 17ου αιώνα αναφέρει την περιοχή με το όνομα «Λεύκιμμα Άκρα, κοινώς Λεύκη»
Στα τέλη του 18ου αιώνα αρχές 19ου οι Νοτάριοι της εποχής ονομάζουν την περιοχή «πραχτορία του Αλεύχιμου» ή «Αλεύχι» Ο Ιωσήφ Παρτς ονομάζει αυτή την περιοχή Λευκίμνη και Λεύκι και την διακρίνει στην Άνω Λευκίμνη (Γαρδίκι, πεδιάδα Κορισίων, Πρινίλας, Χλωμός, Κορακάδες, Κουσπάδες, Μπούκαρη, Νεοχώρ,ι Βασιλάτικα, Έγριπος, Ρουμανάδες, Αργυράδες και Μαραθιάς) και Κάτω Λευκίμνη (Αναπλάδες, Ριγκλάδες, Άϊ Θεόδωρος Ποτάμι, Μελικιά, Σπαρτερό, Δραγωτινά, Κρητικά, Βιτουλάδα, Νεοχώρι, Βαστάτικα). Πολλοί από τους σημερινούς οικισμούς εμφανίζονται τόσο στα Νοταριακά κείμενα, όσο και σε χάρτες από τον 16ο αιώνα ως οικισμοί της Λευκίμμης. Πολλά επίσης επίθετα από τα σημερινά διαδεδομένα της Λευκίμμης, αποδεδειγμένα υπήρχαν πριν από τον 16ο αιώνα. Στην εργασία του Χαρ. Κόλλα "Χώρος και πληθυσμός της Κέρκυρας του 17ου αιώνα" σημειώνεται ότι από τα 157 διαφορετικά επίθετα που συναντιόνται στις Νοταριακές πράξεις της περιόδου 1675 - 1684, τα 59 διατηρούντο τουλάχιστον μέχρι το 1986.
Ιστορικά η περιοχή Λευκίμμης ακολουθεί την ιστορία του νησιού. Από τους Πελοποννησιακούς πολέμους και τα δύσκολα χρόνια που ακολούθησαν πέρασε το έτος 229 π.Χ. στους Ρωμαίους και αργότερα στο Ανατολικό Ρωμαϊκό κράτος. Το έτος 733 τελεί υπό την κυριαρχία των Βυζαντινών έως το έτος1204 που περιέρχεται στην πρώτη και σύντομη κυριαρχία των Βενετών, 1205 -1214. Στη συνέχεια και για περίπου μισό αιώνα βρίσκεται υπό την κυριαρχία του Δεσποτάτου της Ηπείρου και κατόπιν, 1267 -1386, ζει τη μισαλλόδοξη και πιεστική κυριαρχίας των Ανδηγαυών. Από το έτος 1386 έως βρίσκεται «υπό τη σκέπη» της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας του Αγίου Μάρκου, και συνδέεται μαζί με τις άλλες κατακτήσεις της. Ιστορικά η μακρόχρονη αυτή περίοδος που κράτησε έως 1797 οπότε περνάει στην κατοχή των Δημοκρατικών Γάλλων παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Για λίγο δοκιμάζεται από τη ρωσοτουρκική κατοχή και μετά το 1807 περιέρχεται στους Αυτοκρατορικούς Γάλλους. Η τελευταία περίοδος πριν την ένωση με την είναι αυτή της Αγγλικής προστασίας (1814 -1864).
Σχετικά άρθρα:
Ανασκαφική έρευνα στο ΧΥΤΑ Νότου
Διακοπή εργασιών στο ΧΥΤΑ Νότου
Βρέθηκαν αρχαία στον χώρο κατασκευής του ΧΥΤΑ Λευκίμμης